Obrazowanie i generacja fali ultradźwiękowej niszczącej guza odbywają się za pomocą sondy umieszczonej w odbytnicy. Element emitujący falę ma odpowiedni kształt i pozwala dokładnie zaplanować strefę w której powstaje martwica komórek. Element obrazujący pozwala na zlokalizowanie obszaru do leczenia i kontrolę zabiegu w czasie rzeczywistym. System komputerowy zapewnia zaplanowanie zabiegu, steruje ruchami przetwornika i zapewnia automatyczną kontrolę prawidłowości zabiegu. Planowanie zabiegu można porównać do układania trójwymiarowych klocków składanych w bryłę, która stanowi przestrzeń poddaną później działaniu wysokoenergetycznej fali.
Zabiegi leczenia raka prostaty w technologii HIFU są minimalnie inwazyjne. Pacjent jest poddany zabiegowi HIFU w znieczuleniu zewnątrzoponowym lub ogólnym. Zabieg trwa 2-3 godziny w zależności od wielkości zmiany nowotworowej. Chorzy po zabiegu mogą być wypisani do domu następnego dnia. Zalecane jest założenie cewnika na okres 7-10 dni lub dłużej. Możliwe są też zabiegi ambulatoryjne. Leczenie metodą HIFU wykonano już u ponad 30 000 chorych na całym świecie
Rak prostaty
Rak prostaty – jest drugim po raku płuca najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn w Polsce. Częstość jego występowania rośnie z wiekiem i według badań epidemiologicznych w grupie po 75 roku życia występuje on u 80% do 90% mężczyzn. Strach przed wykryciem nowotworu często sprawia, że mężczyźni nie zgłaszają się na badania diagnostyczne co prowadzi do opóźnienia w rozpoczęciu leczenia. Skutkiem tego, aż 10 mężczyzn umiera każdego dnia z powodu raka prostaty. W początkowych stadiach choroby rak nie daje objawów klinicznych. Dlatego też tak ważne jest wczesne wykrycie nowotworu prostaty, gdy obejmuje on tylko gruczoł krokowy. Daje to dużo większą szansę na całkowite wyleczenie. W diagnostyce raka gruczołu krokowego główną rolę odgrywają trzy składowe:
- badanie lekarskie przez odbytnicę, które w większości przypadków pozwala na wykrycie guzków zlokalizowanych w obrębie prostaty, co może sugerować lekarzowi obecność raka
- badanie laboratoryjne – oznaczanie poziomu PSA, swoistego antygenu sterczowego. Podwyższony poziom w surowicy krwi, przekraczając 4 ng/l może sugerować obecność raka i wymagać dalszej diagnostyki.
- badanie diagnostyczne – ultrasonografia przezodbytnicza (TRUS) z biopsją gruczołu krokowego i oceną pobranego materiału przez histopatologa. Pozwala to na wykrycie nowotworu oraz jego kwalifikację w skali Gleasona.
Im wyższy stopień w skali Gleasona (od 1 do 10) tym gorsze rokowanie. Po wykryciu nowotworu wykonuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, scyntygrafia kości lub badanie PET/CT określające stopień awansowania choroby i wybór właściwej metody leczenia. W zależności od stopnia zaawansowania choroby dostępne są różne możliwości leczenia, operacyjne, teleradioterapia, brachyterapia, hormonoterapia, chemioterapia, HIFU. Często łączy się kilka metod leczenia, aby osiągnąć jak najlepsze efekty terapii. Wczesne wykrycie raka prostaty daje szansę na skorzystanie ze skutecznych i jednocześnie mniej inwazyjnych metod leczenia raka prostaty takich jak HIFU. Leczenie operacyjne – radykalna prostatektomia, czyli całkowite usunięcie gruczołu krokowego. Może być wykonana metodą klasyczną z dostępu nadłonowego lub laparoskopowo. Prostatektomia wykonana we wczesnych stadiach zaawansowania pozwala na całkowite wyleczenie ponad 90% pacjentów. Podczas operacji usuwa się cały gruczoł krokowy wraz pęcherzykami nasiennymi (a w niektórych przypadkach również z okolicznymi węzłami chłonnymi) a usunięty tkanki poddaje się badaniu histopatologicznemu, które pozwala ocenić stopień zaawansowania choroby i radykalność operacji. Operacja wymaga pozostania w szpitalu od 3 do 7 dni w zależności od stanu zaawansowania choroby, rozległości i sposobu wykonania zabiegu (operacja klasyczna, czy laparoskopowa). Radioterapia jest metodą leczenia przy pomocy promieniowania jonizującego lub radioaktywnego izotopu zabijającego komórki nowotworowe. Wykorzystywane są dwie metody: teleradioterapia z pól zewnętrznych czyli tzw.”naświetlanie”, „lampy”, trwająca do 6 tygodni i brachyterapia, która polega na implantacji drobinek radioaktywnego izotopu do wnętrza gruczołu krokowego. Radykalna radioterapia ma skuteczność porównywalna z leczeniem operacyjnym. Jest metodą leczenia z wyboru u chorych, którzy nie chcą lub nie mogą poddać się leczeniu operacyjnemu. Stanowi też opcję terapeutyczna w przypadku niepowodzenia innych metod leczenia. Hormonoterapia – opiera się na zjawisku hormonozależności komórek raka prostaty, które do prawidłowego funkcjonowania wymagają testosteronu, czyli męskiego hormonu płciowego. Podając leki obniżające poziom testosteronu we krwi uzyskuje się zahamowanie rozwoju nowotworu. Chemioterapia, czyli podawanie leków cystostatycznych, stosowana jest u mężczyzn z zaawansowanym, rozsianym procesem nowotworowym. HIFU – metoda polega na zastosowaniu skoncentrowanej wiązki fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu. Ultradźwięki powodują że tkanki nowotworowe zostają poddane działaniu temperatury >80 stopni C, co powoduje martwicę komórek w gruczole prostaty. Wszyscy pacjenci po leczeniu raka prostaty pozostają pod kontrolą urologa bądź onkologa i w razie potrzeby poddawani są leczeniu uzupełniającemu. Wskazania do HIFU Poniżej zostały wymienione wskazania do leczenia metodą HIFU. Powstały one na podstawie doświadczeń zdobytych w trakcie wykonywania tych zabiegów w wiodących ośrodkach urologicznych na całym świecie.
1. Stopień zaawansowania raka: ograniczony do gruczołu, T1- T2 N0 M0.
2. Współczynnik Gleasona ≤ 7.
3. PSA < 15 ng/ml (pierwotny pomiar PSA).
4. Objętość prostaty ≤ 40 ml.
5. Błona śluzowa odbytnicy bez zmian chorobowych, o normalnej anatomii (grubość ściany odbytnicy < 8 mm).
6. Brak symptomów oznaczających choroby układu moczowego.
7. Pacjenci nie kwalifikujący się do prostatektomi radykalnej.
8. Pacjenci nie zgadzający się na radykalny zabieg chirurgiczną.
9. Pacjenci po nieskutecznej brachyterapii.
10. Pacjenci z miejscową wznową po radioterapii.
11. Pacjenci z miejscową wznową po prostatektomii radykalnej
Wyniki leczenia metodą HIFU
Wyniki odległe, pięcio- i siedmioletnie pokazują wysoki odsetek wyleczeń, na poziomie od 63 do 87%, zależnie od ośrodka wykonującego zabiegi HIFU. Autorzy prac klinicznych podają również bardzo wysoki odsetek chorych bez wznowy guza oraz wieloletnie przeżycia bez wystąpienia przerzutów odległych sięgające w badanych grupach od 87% do nawet 99% leczonych. Wyniki metody HIFU są porównywalne w wyników leczenia osiąganych w trakcie radioterapii. Zaletą technologii HIFU jest niskie narażenie pacjenta na efekty uboczne, jak również możliwość powtórzenia zabiegu w przypadku nawrotu choroby. Na uwagę zasługuje możliwość wykonania zabiegu HIFU u chorych z nawrotem nowotworu, po uprzednim zabiegu radioterapii, brachyterapii czy prostatektomii. W ośrodku referencyjnym w Lyonie we Francji rutynowo wykonuje się zabiegi HIFU po niepowodzeniach radioterapii. Podobnie jak przy stosowaniu innych procedur leczniczych również w metodzie HIFU mogą wystąpić powikłania po wykonaniu zabiegu HIFU. Do najczęściej występujących należą:
- Obrzęk gruczołu krokowego, martwica gruczołu krokowego i związane z tym za trzymanie moczu oraz objawy z dolnych dróg moczowych (LUTS)
- Konieczność odprowadzenia moczu w postaci przetoki nadłonowej lub cewnika przez okres dłuższy niż 40 dni
- Przewlekła infekcja układu moczowego
- Nietrzymanie moczu I stopnia 4-6 %
- Nietrzymanie moczu II stopnia 2%
- Nietrzymanie moczu III mniej niż 1%
- Zaburzenia wzwodu związane z uszkodzeniem pęczków nerwowo naczyniowych
- Przetoka cewkowo – odbytnicza
- Zwężenie cewki moczowej
